Türkiye Ekonomisinde Gündem Suriye’li Çalışanların Geri Dönüşü!

ABONE OL

News

Bağlantıyı Kopyala

Suriye’de Esad yönetiminin devrilmesi ve yeni kabinenin kurulması çalışmaları sürerken Türkiye’deki Suriyelilerin bir kısmı ülkelerine dönmeye başladı. Bu, Suriyeli işçi çalıştıran firmaların maliyetlerinde artış yaşanabileceği tartışmalarını getirdi. Sanayiciler 2011’deki ilk göçle Türkiye’ye gelenlerin bir kısmının önemli görevlere geldiğini, dolayısıyla dönmeyeceklerini ifade ederken; “Velev ki hepsi gitti, bizi olumsuz etkilemez” diyenler de var. Öte yandan, Suriye’nin yeniden yapılanmasının getireceği potansiyel ticarete yönelik beklentiler, çimento hisselerini hareketlendirdi.

PİYASALARDA, Suriye’de 61 yıllık Baas rejiminin çökmesi ve muhalifler Şam’a girerken Beşar Esad’ın Rusya’ya sığınmasının etkileri fiyatlanıyor. Suriye’de yeni bir rejimin kurulacak olmasının Türkiye’ye ekonomik, sosyal ve siyasal etkilerinin neler olacağı da bir diğer tartışma konusu. Son gelişmeler sonrası ülkelerine dönmek için Türkiye’nin farklı kentlerinden yola çıkan Suriyelilerin Hatay’daki Cilvegözü Gümrük Kapısı’nda uzun kuyruklar oluşturması, bu durumun işgücü piyasasındaki olası etkilerini gündeme getirdi.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın verilerine göre, geçen yıl Türkiye’de çalışma izni verilen 239 bin 835 yabancı arasında ilk sırayı 108 bin 250 ile Suriyeliler almıştı. Hürriyet’e bilgi veren ekonomistlere göre, Suriyelilerin önemli bir bölümü ülkelerine dönerse, Suriyeli çalıştıran firmalar ucuz emek gücünde kayıp yaşayacak; bu da söz konusu firmaların maliyetlerini yukarı çekecek. Mevcut koşullarda talep de düşük olduğu için Suriyelileri istihdam eden firmaların maliyetlerinde yaşanacak bu artışı fiyatlara yansıtamayacağı; bu nedenle kârlılıklarında düşüş yaşanabileceğini belirtiliyor. Ancak iş dünyası, bu durumun işgücü piyasasına etkisinin oldukça sınırlı olmasını bekliyor.

ANTEP’TEKİ OSB’LERİN YÜZDE 4’Ü SURİYELİ

450 bin Suriyeli ile en fazla Suriyeli nüfusa sahip il olduklarını söyleyen Gaziantep Sanayi Odası Başkanı Adnan Ünverdi, Hürriyet’e yaptığı değerlendirmede “5 OSB’de 280 bin çalışan var; bunun da 12 bini Suriyeli. Onlar ülkelerine döndüğünde de sanayimiz üretimine devam edecek” dedi. “Belki bir şaşkınlık dönemi olur ama sorun çıkmaz” diyen Ünverdi, “Diplomalı işsizler var. Kendi gençlerimizle yola devam ederiz” şeklinde konuştu.

‘BAZILARI BEYAZ OLDULAR, GİTMEZLER’

Hürriyet’e konuşan Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Kaya da Kileci’yle benzer şekilde, bölgede işgücünü etkileyecek Suriyeli nüfusu olmadığına dikkat çekti. “Önemli bir işgücü kaybına yol açacak sayısal çoğunlukları yok” diyen Kaya, “Şunu da görmemiz lazım: Neredeyse 13-14 yıllık bir süreç bu. Tamamının geri dönmesini beklemek doğru olmaz. Çünkü burada iş kuranlar var. İşyerinde önemli konumlara gelenler, beyaz yakalı olanlar var. Tabii ki Suriye’de önceden daha değerli işleri olanları, toprağı olanları dahil etmiyorum ama diğerlerinin geri gideceğini çok düşünmüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

‘VELEV Kİ HEPSİ GİTTİ, ETKİLEMEZ’

Cizre, Mardin, Diyarbakır, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya, Kahramanmaraş, Kilis ve Gaziantep Serbest Bölge’sini kapsayan Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Fikret Kileci, istihdam konusunda da Türkiye’nin en çok Suriyeli halkla iç içe yaşayan bölgesinde bulunduklarını hatırlattı.

Kileci, bölgedeki sanayicilerin ‘Suriyeli çalışan ülkesine döner mi’ sorusuna bakışını ise şöyle anlattı: “Elbette Suriyelilerin ekonomide bir yeri var. İki ayaklı bir durum. Örneğin, Gaziantep’te toplam istihdamın yüzde 3’ünü geçmiyor Suriyeli çalışanlar. Ve genellikle Suriyeli bir işçi Suriyeli bir patronun yanında çalışmayı tercih ediyor. Gitmeleri durumunda Güneydoğu Anadolu sanayicileri için büyük bir açık oluşmayacak. Öte yandan Suriyeli şirketlere de iki açıdan bakıyoruz; bir yanda işini düzgün yapan, kayıtlı, kurallı şirketler var. Onların gideceğini çok sanmıyorum. Ama bazı Suriyeli üreticiler kuralsız, kayıtsız, kendi yöntemlerine göre üretim yapıyorlar ve bizim algımızı düşürüyorlar. Onların gidebileceğini düşünüyoruz ama hepsi gider mi zaman gösterecek. Velev ki hepsi gitti, kayda değer bir negatif durum oluşacağını düşünmüyoruz, bizi olumsuz etkilemez.”

BORSADA ÇİMENTO BEREKETİ

SURİYE’DEKİ son gelişmelerin ardından, Türk şirketlerin Suriye’nin yeniden yapılanma sürecinde rol alacağı beklentisi, borsadaki çimento hiselerini uçurdu.

Dün Borsa İstanbul BIST 100 endeksi, çimento ve demir çelik hisselerindeki yükselişin öncülüğünde tırmanışını hızlandırdı. BIST 100 endeksi, Suriye’de Esad rejiminin devrilmesinden sonraki ilk işlem gününe yüzde 0.93 yükselişle 10 bin 174,96 puandan başladı. Gün içinde yükselişini sürdüren endeks, günü yüzde 1.75 yükselişle 10 bin 257 puandan tamamladı.

Dün en çok kazandıran ise ‘taş toprak’ oldu. 9 çimento hissesinin oluşturduğu BIST Taş Toprak Endeksi, dün sabahki açılışta haftaya yüzde 5’in üzerinde artışla başladı. Gün içinde yükselişine devam eden taş toprak, günü yüzde 8.19 artıda kapattı. İnşaat endeksi günü yüzde 3.36, metal ana sanayi ise günü yüzde 4.23 yükselişle tamamladı.

‘İHRACAT ARTAR’ BEKLENTİSİ HAKİM

Konuyu Hürriyet’e değerlendiren Ata Yatırım Araştırma Genel Müdür Yardımcısı Cemal Demirtaş, “Esad rejiminin çökmesinin ardından iç savaşın bitmesiyle Suriye’de istikrarın sağlanacağına ve yeniden yapılanma sürecine girileceği beklentileriyle birlikte özellikle çimento ve demir çelik hisselerinde yukarı bir hareketlenme görüldü. 13 yıldır devam eden iç savaşın ardından, Suriye’de barışın tesis edilmesi durumunda özellikle harabeye dönmüş şehirlerin yeniden yapılanması, altyapı çalışmalarının hızlanması, özellikle en yakın komşu ülke olarak Türkiye’nin bölgeye ihracatını da artıracak ve Suriye ile olan ticaretin de hız kazanmasına yol açacaktır” dedi.

“Önümüzdeki 2-3 aydaki stratejik adımlar, Suriye’de sağlanacak güven ortamı açısından da belirleyici olacaktır” diyen Demirtaş, “Güven ortamı oluşursa, özellikle Türk şirketleri ve borsamız açısından 2025 yatırım hikâyesinin de güçleneceğini düşünüyoruz.  Özellikle çimento üreticilerinin ilk etapta olumlu etkilenmesini bekleyebiliriz.  Demir çelik sektörü olumlu etkilense de oradaki talep artışı ve fiyatlar global trendlere göre belirleneceği için olumlu etkinin sınırlı olabileceğini düşünüyoruz” ifadelerine yer verdi.

TİCARETTE YENİ BİR DÖNEMİN İŞARETİ Mİ?

SURİYE’DE Esad yönetiminin sona ermesiyle birlikte Türkiye ile Suriye arasındaki ticarette yeni bir dönemin başlaması bekleniyor.

Türkiye’nin Suriye’deki iç savaş öncesi ve sonrası ticareti, Türkiye İstatistik Kurumu verilerine de yansımıştı. TÜİK verilerine göre, iç savaş öncesi 2010’da, iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2.3 milyar Dolar iken iç savaş sonrası 2012’de iki ülke arasındaki ticaret hacmi 565 milyon dolara indi. Suriye’de yeni rejimin kurulmasının ardından ticaret yollarının yeniden açılması, sınır bölgelerindeki yatırımların artırılması ve karşılıklı işbirliği projeleriyle Türkiye-Suriye arasındaki ticari ilişkilerin yeniden filizlenmesi bekleniyor.

Öte yandan, TÜİK’in verilerine göre Türkiye, bu yıl Suriye’ye en fazla nişasta, buğday gluteni gibi ürünler ihraç ederken; Suriye’den de en fazla hayvansal ve bitkisel yağ ithal etti.