Avrupa Gaz Krizi: Tek Umut Türkiye

2025 yılı, Avrupa için enerji sektöründe öngörülmesi zor bir durumla başladı. Rus enerji şirketi Gazprom, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatının sona erdiğini duyurdu. Şirketin açıklamasında, Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya aktarımını sağlayan anlaşmanın bugünden itibaren (TSİ 08.00) geçerli olmayacağı bildirildi.

Gazprom’un yaptığı açıklamada, Ukrayna’nın söz konusu anlaşmayı uzatma teklifini reddettiği vurgulandı. “Gazprom, Ukrayna üzerinden doğal gaz tedarik etme imkanından mahrum bırakılmıştır. Rus doğal gazı artık Ukrayna üzerinden sevk edilmiyor” ifadelerine yer verildi.

TEK ALTERNATİF TÜRKİYE

Ukrayna, daha önce de bu anlaşmanın uzatılması için bir niyet belirlemediğini sık sık dile getirmişti. 2023 yılı için yayımlanan verilere göre, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya yapılan doğal gaz sevkiyatı, 2022’ye oranla yaklaşık yüzde 28 azalarak sadece 15 milyar metreküpe inmişti. Bu anlaşma sayesinde yıllık ortalama 1 milyar dolar kazanan Ukrayna ile 3 milyar dolardan fazla gelir elde eden Gazprom için önemli bir kayıp söz konusu.

Milliyet’in haberine göre, Rus gazını Avrupa’ya taşıyan ana boru hatları olan Kuzey Akım 1, Kuzey Akım 2 ve Yamal-Avrupa kullanıma kapandı. Ukrayna’dan sevkiyatın durmasıyla birlikte, Türkiye tek alternatif boru hattı güzergahı olarak öne çıkmış durumda. Halen Karadeniz’deki TürkAkım boru hattı üzerinden gaz ihracatı devam etmektedir. Avrupa için mevcut olan tek gaz kaynağı ise “Balkan Akımı” oldu; bu hat TürkAkım’dan gelen gazı Romanya, Yunanistan, Kuzey Makedonya, Sırbistan ve Macaristan’a ulaştırıyor.

Uzmanlar, Ukrayna üzerinden geçen gazın bir kısmının TürkAkım’a yönlendirilmesinin mümkün olabileceğini belirtse de, bunun yalnızca 1-2 milyar metreküp kadar bir kapasite sağlayabileceğini vurgulamaktadır. Yeni sevkiyat güzergahları sayesinde gaz, Sırbistan ve Avusturya gibi ülkelerde tüketim için kullanılabilir. Ancak, bu durumun Avrupa’daki gaz fiyatlarına ve piyasalara etkisi olumsuz yönde olabilir.

FİYAT 50 EUROYA ÇIKTI

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya doğal gaz akışının devam edeceği bir anlaşmanın yıl sonuna kadar gerçekleştirilmeyeceğini belirtmesinin ardından Avrupa doğalgaz fiyatları hızla yükselmeye başladı. Hollanda TTF doğal gaz sözleşmesi, Ekim 2023’ten bu yana en yüksek seviyeye ulaşarak 50 euro seviyesinde işlem gördü. Fiyatlar, günlük yüzde 5 artış kaydederek küçük bir düşüşle 49,725 eurodan işlem gördü.

“KALIN GİYİNİN VE ÜZERİNİZİ BATTANİYE İLE ÖRTÜN”

Avrupa Birliği, 2022 yılında Ukrayna savaşı ile birlikte alternatif enerji kaynakları arayışına girmişti. Ukrayna üzerinden Rus gazının kalan alıcıları, Slovakya ve Avusturya gibi bölgeler yeni tedarik alternatifleri buldu. Ancak, bir zamanlar Sovyetler Birliği’ne bağlı olan Moldova, bu durumdan en olumsuz şekilde etkilenen ülke oldu. Moldova’daki enerji şirketi Tirasteploenergo, abonelerine “Bütün aileyi bir odada toplayın, sadece tek odayı ısıtın, kalın giyinin ve üzerinizi battaniye ile örtün” şeklinde uyarılarda bulundu. Moldova’nın gaz tüketimini azaltmak için üçte bir oranında önlem alması gerektiği ifade ediliyor.

15 MİLYAR METREKÜP

Ukrayna üzerinden Avrupa’ya yapılan doğal gaz sevkiyatının durması, kıtanın yıllık ortalamada yaklaşık 15 milyar metreküp gaz kaybı yaşamasına yol açacak. Uzmanlar, bu süreçte transitin devamı için üç farklı senaryoyu gündeme getiriyor: Avrupa’dan bağımsız bir şirketin gazı Ukrayna üzerinden taşıması, gazın mülkiyet devrinin Rusya-Ukrayna sınırına kaydırılması veya gazın menşeinin başka bir ülke olarak gösterilmesi gibi seçenekler üzerinde duruluyor.

İRAN BİLE GAZ ARIYOR

İran, doğal gazda dünyanın en büyük ikinci, petrolde ise dördüncü en büyük rezervlere sahip olmasına rağmen, iç talebe karşılık veremediği için sıkıntılar yaşıyor. Elektrik kesintileri nedeniyle ülkede birçok okul ve kamu kurumu kapatıldı. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, ailelerin evlerde ısıyı iki derece kısmasını istemişti. İran, bu durumu aşmak amacıyla Türkmenistan’dan doğalgaz ithalatı gerçekleştiriyor.

DEPOLAR YÜZDE 90 DOLU

Avrupa Birliği, Rusya-Ukrayna savaşı sürecinde kış aylarında enerji krizi yaşamamak için Gaz Depolama Yönetmeliği hazırladı. Norveç, AB’nin öncelikli enerji tedarikçisi konumuna yükseldi. Gaz depolama seviyelerinin 19 Ağustos itibarıyla 1.025 TWh seviyesine ulaştığı ve bu durumun depolama kapasitesinin yüzde 90’ına denk geldiği görülmektedir.