İhracatta Deprem Sonrası Güçlü Toparlanma Başladı!

Türkiye’yi derinden etkileyen 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremlerin üzerinden yaklaşık 2 yıl geçti. Bu trajik olay sonrasında bölgedeki ekonomik canlılık önemli ölçüde zarar görmüşken, sağlanan destekler ve teşviklerle birlikte iş dünyasının gösterdiği özverili çabalar sayesinde, Türkiye’nin dış ticaretinde büyük bir rol oynayan 11 ilin ihracatı, 2024 yılında yıllık bazda artış göstererek deprem öncesi seviyelere yaklaşmayı başardı.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, Türkiye’nin toplam ihracatı, 2024 yılında yıllık bazda yüzde 2,5 artışla 262 milyar dolara ulaştı. Aralık ayında ise ihracat, önceki yıla göre yüzde 2,2 artışla 23,5 milyar dolara çıktı ve bu rakam, en yüksek aralık ayı dış satım rakamı olarak kaydedildi.

Depremden etkilenen 11 ilin ihracatı da geçen yıl toparlanma göstermeye başladı. Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa, 2024 yılında toplamda 19 milyar 209 milyon 997 bin dolarlık dış satım gerçekleştirerek, bir önceki yıla göre yüzde 6’lık bir artış sağladı.

Gaziantep en fazla ihracatı yapan il oldu

Geçen yıl, depremden etkilenen 11 ilden 7’sinin ihracatında artış gözlemlenirken, 4’ünde düşüş yaşandı. 2024 yılında ihracatını en fazla artıran il Gaziantep oldu ve bu şehir 10 milyar dolar seviyesinde ihracat gerçekleştirdi. Gaziantep’i, 3,5 milyar dolarla Hatay, 3 milyar dolarla Adana ve 1,3 milyar dolarla Kahramanmaraş takip etti. Malatya 436,3 milyon dolar, Şanlıurfa 327,2 milyon dolar, Elazığ 272,3 milyon dolar, Diyarbakır 245,3 milyon dolar, Osmaniye 129,4 milyon dolar, Kilis 96,5 milyon dolar ve Adıyaman 64,5 milyon dolar değerinde dış satım yaptı.

Oransal olarak 2024 yılında ihracatını en fazla artıran il ise yüzde 34,7 ile Hatay oldu. Bu ili yüzde 14,6 ile Şanlıurfa, yüzde 10,8 ile Kahramanmaraş ve yüzde 8,7 ile Malatya izledi.

Öne çıkan sektörler arasında hububat öne çıktı

Depremin olumsuz etkilerini yaşayan illerin ihracatında, 2024 yılında hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektörü 3,7 milyar dolarlık dış satımla dikkati çekti. Tekstil ve hammaddeleri ihracatı ise 2,8 milyar dolarken, çelik ihracatı 2,5 milyar dolar ve kimyevi maddeler ile mamulleri ihracatı 2,1 milyar dolar seviye olarak kaydedildi.

Depremin etkilediği 11 ilin ihracatı, 2022 yılında toplamda 20 milyar 509 milyon 931 bin dolara ulaşmıştı. 2023 yılında yaşanan olumsuzluklar nedeniyle bu rakam 18 milyar 144 milyon 873 dolara geriledi. Ancak 2024 yılında yüzde 6’lık bir artış ile yeniden toparlanma kaydedildi.

İki il, deprem öncesi seviyeleri tekrar aştı

Depremin yarattığı yıkımdan etkilenen iller arasında yer alan Adana ve Şanlıurfa, 2024 yılı itibarıyla ihracat rakamlarını deprem öncesi seviyelerin üzerine çıkarmayı başardı. Adana, 2022’de 3 milyar 8 milyon dolarlık ihracat yaparken, 2024 yılında bu sayıyı 3 milyar 45 milyon dolara yükseltti. Şanlıurfa da 257 milyon 347 bin dolardan 327 milyon 183 bin dolara çıkarak önemli bir artış elde etti.

“Gerçek normale dönüş 2026 sonrası bekleniyor”

Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri (GAİB) Koordinatör Başkanı Fikret Kileci, küresel ekonomideki olumsuz gelişmelerin de etkisiyle depremzede illerin ihracat rakamlarının felaket öncesi seviyelere ulaşmadığını ifade etti. Kileci, “Gerçek anlamda normale dönmemiz 2026 ve sonrasında olacaktır. 2025 yılı biraz daha iyi geçebilir, ancak bu yıldan sonra ufak ufak düzelmeler olacaktır.” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.

Türkiye’nin, çevre dostu ve sürdürülebilir üretim odaklı olarak ön plana çıkma potansiyeli taşıdığını vurgulayan Kileci, Suriye’de barış ortamının tesis edilmesi halinde özellikle Gaziantep’in bölgede avantajlı bir konuma ulaşabileceğini söyledi.

Depremin en fazla etki ettiği üretim merkezleri arasında Kahramanmaraş, Malatya ve Hatay’ın bulunduğunu belirterek, bu illerin bölgenin ihracatındaki ağırlığının fazla olmamasının, ihracat rakamlarının ciddi bir şekilde düşmesini engellediğini ifade etti.

Gaziantep’in üretim alanları korunmuş

Kileci, bölgedeki en büyük olumsuz etkinin iş gücünün kaybı olduğunu dile getirerek, “Halk büyük zararlara uğradı. Üretim anlamında en büyük kayıp, çalışanların buradan ayrılması oldu. Ancak Gaziantep’in üretim alanları ciddi oranda zarar görmedi.” ifadelerini kullandı.

Bölgenin geri kalmayacağına inandığını belirten Kileci, beşeri sermayeye yatırım yapılarak, bölgedeki yetkin kişilerin yönlendirilmesi gerektiğinin önemine dikkat çekti.