MİT’in Tarihçesi: İstihbaratın Dönüşümü ve Başarılar

Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), kökleri 1913’te kurulan ilk modern Türk istihbarat örgütü Teşkilat-ı Mahsusa’ya dayanmaktadır.

Günümüzdeki MİT’in kuruluş temeli ise 6 Ocak 1926’da atılmıştır. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla bu tarihte Milli Emniyet Hizmeti (M.E.H) Riyaseti kurulmuştur. Ancak, riyasetin ilk yılının bir hazırlık dönemi olduğundan, resmi kuruluş tarihi olarak 6 Ocak 1927 kabul edilmektedir.

İkinci Dünya Savaşı öncesinde M.E.H, hem mücavir bölgelerdeki tehditler hem de Anadolu’da bulunan İngiliz ve Fransız işgal güçleri ile ilgili konularda aktif bir rol oynamıştır. Bu süreçte Hatay’ın Türkiye’ye katılması önemli bir mesele olarak öne çıkmış, M.E.H, bu konuyu sürekli gündemde tutmuştur. 1936’da Fransa’nın Suriye’ye bağımsızlık vermesiyle Hatay’la ilgili aktiviteler hız kazanmıştır.

M.E.H, sürdürülen diplomatik müzakerelerle Türkiye’nin dış siyaset ve güvenlik stratejisine önemli katkılarda bulunmuş ve böylece 23 Temmuz 1939’da Hatay’ın ana vatana katılmasında kilit bir rol oynamıştır.

Soğuk Savaş Dönemi

Soğuk Savaş’ın başlangıcıyla birlikte Türkiye’nin Batı ittifakıyla ilişkileri güçlenmiş, istihbarat alanında da işbirlikleri artmıştır.

SSCB’nin 1949’da atom bombası ve 1953’te hidrojen bombası denemeleri yapması, hem Türkiye hem de yurt içindeki ittifak ülkeleri için significant bir tehdit oluşturmuştur. Bu çerçevede M.E.H, Balkanlar’da Doğu Bloku’na ait uranyum madenleri ile ilgili geniş bilgi toplama faaliyetleri yürütmüştür. Bu veriler, Türkiye’nin Batı ile ilişkilerini geliştirmesine önemli katkı sağlamıştır.

1965’de, riyasetin modern ihtiyaçlara cevap verebilmesi için değişiklikler yapılmaya başlanmış ve Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti, yeni bir yapıya kavuşarak Milli İstihbarat Teşkilatı adını almıştır.

17 Nisan 2014 tarihinde kabul edilen 6532 sayılı Kanunla, 1 Kasım 1983’te çıkarılan 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu’nda değişiklikler yapılmış, bu değişiklikle birlikte MİT’in görev ve yetkileri günümüzdeki ihtiyaçlara yönelik bir şekilde güncellenmiştir.

2010 yılından itibaren MİT’in istihbarat diplomasisi alanındaki faaliyetleri artmış ve 2017 itibarıyla bu ivme hız kesmeden sürmüştür. Teşkilat, Astana Görüşmeleri gibi bölge için kritik diplomatik süreçlerde de önemli roller üstlenmiştir.

16 Nisan 2017 tarihinde halk oylaması ile kabul edilen ve 21 Ocak 2017 tarihli 6771 sayılı Kanun ile yapılan Anayasa değişiklikleri sonrası, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş yapmış ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığına dönüşmüştür.

2019 yılından itibaren terör örgütlerinin liderleri ve yöneticilerine yönelik hedef odaklı çalışmalar artış göstermiştir.

Yeni vizyon ve ihtiyaçlar doğrultusunda inşa edilen KALE yerleşkesi, MİT’in 94. kuruluş yıl dönümünde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açılmıştır. Ardından, İstanbul Maslak yerleşkesi de hizmete girmiştir.

Yeni Akademik Yapı

Güvenlik istihbaratı kapsamında 2021 yılından itibaren yürütülen istihbarata karşı koyma faaliyetleri, stratejik istihbarat boyutunda Türkiye’nin milli güvenliği ve dış politikasına destek verir hale gelmiştir.

Sürekli değişen tehditler ve teknoloji nedeniyle elektronik ile teknik istihbarat faaliyetleri, giderek daha fazla siber istihbarata yoğunlaşmaya başlamıştır.

2023’te, Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu’na eklenen maddeyle, MİT bünyesinde Milli İstihbarat Akademisi adıyla bir yüksek öğretim kurumu kurulması kararı alınmıştır. Bu gelişme ile istihbarat eğitimi ve akademik çalışmaların kalitesinin arttırılması amaçlanmıştır.

Son 20 yıl boyunca kurumsal yapısını güçlendiren MİT, Türkiye’yi tehdit eden unsurlarla mücadele için kapsamlı çalışmalar yürütmektedir.

Casuslukla Mücadele Tam Gaz

MİT, ülke içinde yabancı istihbarat servislerine bilgi sızdırma faaliyetlerinde bulunan casusluk şebekeleriyle mücadelede önemli başarılar kaydetmiştir.

Geçtiğimiz yıl yapılan operasyonlar sonucunda, yabancı istihbarat servislerine bilgi sızdırmaya çalışan 66 kişi yakalanmıştır. Bu kişilerden 7’sinin Çin, 3’ünün Fransa ve 56’sının ise İsrail istihbarat servisine bilgi aktarmaya çalıştığı belirlenmiştir.

Ayrıca, İsrail Dış İstihbarat Servisi Mossad’ın Türkiye’deki para ağını yönettiği tespit edilen Liridon Rexhepi de gözaltına alınmıştır.

Tarihi Takas Operasyonu

MİT, 1 Ağustos 2024 tarihinde yapılan takas operasyonuyla İkinci Dünya Savaşı sonrası gerçekleştirilen en büyük takas etkinliğine imza atmıştır. Ankara’da düzenlenen operasyonda, ABD’den 2, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Rusya’dan toplam 26 kişi Türkiye’ye getirilmiştir.

Operasyon sonucunda, 10 rehine Rusya’ya, 13 rehine Almanya’ya ve 3 rehine ABD’ye gönderilmiştir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayıyla, MİT bu operasyonda liderlik rolü üstlenmiştir.

Türkiye’nin Rusya-Ukrayna savaşındaki balanslı ve yapıcı yaklaşımı ile uluslararası barış adına attığı adımlar, bu operasyonun gerçekleştirilmesinde belirleyici olmuştur.